Hoe verandert mijn lichaam tijdens de zwangerschap?

De veranderingen die je doormaakt zijn bedoeld om de groei van de foetus te verzorgen, voor jou lichaam om ruimte te maken voor deze groei en in een later stadium te bevallen. Maar denk ook aan het feit dat je lichaam zich klaar maakt voor borstvoeding of dit uiteindelijk jouw keuze is of niet. Er zijn een aantal hormonen* die hier een rol bij spelen: HCG, progesteron, oestrogeen en relaxine. Naarmate de zwangerschap vordert zal de wervelkolom (ruggenwervels) een andere stand aannemen.  De onderrug gaat afvlakken, waardoor de holling van je onderrug afneemt. Het heiligbeen kantelt meer naar achter, waardoor je rug iets langer lijkt. Dit is gunstig om uiteindelijk te bevallen, maar hierdoor word het voor jou een uitdaging om lang te staan, lopen, zitten en bukken. 

Met name progesteron en relaxine veroorzaken een chemische reactie in bindweefsel, pezen, spieren en botten wat ‘verweking’ genoemd wordt. We zien dat je lichaam flexibel wordt, zodat het uiteindelijk de bevalling bespoedigt. Vrouwen krijgen klachten van deze veranderingen, zoals lage rug- en bekkenpijn. Bandenpijn is één van de pijnen die gerelateerd wordt aan het groeien van de baarmoeder en het veranderen van het bekken. Ook het verweken van bindweefsel en spieren rondom de buik en bekkenbodem horen bij dit proces. Hierbij komt de rechte buikspier open te staan rondom de navel, dit noemt men een ‘diastase’. Kortom: je lichaam doet er alles aan om zoveel mogelijk ruimte te maken voor de baby en de bevalling. Daarnaast kun je door hoge druk op de bekkenbodem en blaas last krijgen van urineverlies. Dus tot een zekere hoogte hoort pijn en ongemak bij een zwangerschap. Hieronder benoemen we drie typische maar onschuldige lichamelijke klachten in de volgorde waarin deze meestal voorkomen. 

1. Vermoeidheid en misselijkheid
Je lichaam ondergaat vanaf dag één een chemische rollercoaster, waardoor je al vroeg in je zwangerschap kan merken dat je snel moe bent. Vrijwel elke zwangere vrouw krijgt hiermee te maken, omdat het lichaam veel te verwerken heeft. Het maken van je kindje kost nu eenmaal veel energie en in het begin van je zwangerschap wordt de basis gelegd van alle structuren in zijn of haar lichaampje en de placenta. Met een beetje pech ben je ook nog eens misselijk en eet je lastiger door het HCG hormoon. Vaak gaat dit in het tweede trimester al een stuk beter en zullen klachten van vermoeidheid en misselijkheid afnemen. In het laatste trimester zal vermoeidheid doorgaans weer toenemen doordat een prettige nachtrust lastiger is. Ook is het fysiek zwaarder geworden nu je een grotere buik hebt. Heb je een fysiek zware baan? Bedenk van te voren of je  je verlof eerder wilt ingaan of eventueel aangepaste werkzaamheden kunt doen. Kom jezelf tegemoet met rustmomenten overdag.

2. Bandenpijn
Deze pijn voel je onderin je buik en dit kan al in het eerste trimester van je zwangerschap beginnen. De baarmoeder is aan het bekken gehecht met banden. Door het groeien van de baarmoeder komt er hier meer spanning op te staan. Dit veroorzaakt een trekkende stekende pijn bij de onderbuik bij drukverhogingen zoals hoesten en niezen. Maar ook snelle plotse bewegingen kunnen dit oproepen. Hierbij geldt dat dit niet te veel aanwezig mag zijn en zeker bij rust zal de hevigheid wegtrekken. Zo niet overleg dit met je verloskundige of gynaecoloog. 

3. Harde buiken
Een harde buik is het gevolg van het aanspannen van de baarmoeder. Dit is een natuurlijk teken van je lichaam dat je baarmoeder zich voorbereidt. Vaak ontstaan harde buiken na fysieke inspanning. Je kunt te veel harde buiken hebben waardoor de baarmoeder te veel geprikkeld wordt. Deze harde buiken komen doorgaans het meeste voor aan het einde van je zwangerschap en zijn een teken dat je wat meer rust moet nemen.

LET OP: Ervaar je klachten van extreme vermoeidheid, heftige bandenpijn of harde buiken die niet wegtrekken met rust of die met regelmaat terugkeren? Leg dit dan altijd voor aan je behandelend verloskundige of gynaecoloog! Zij kunnen bepalen of dit binnen een normaal patroon past of dat er actie moet worden ondernomen! Jouw gezondheid en die van je kindje zijn top prioriteit in deze periode!

Elke zwangerschap is anders
Hoe komt het dan de ene vrouw fluitend een zwangerschap doorloopt en de ander niet? We zien dat een aantal factoren een rol spelen in hoe je een zwangerschap doorloopt. Zoals voldoende lichamelijke beweging, goede eet en slaap gewoontes. Slaap je goed, sport je en eet je gezond dan is dit helaas geen garantie om geen pijnklachten te ontwikkelen of andere zwangerschapskwaaltjes te krijgen. Er bestaat geen garantie op een perfecte zwangerschap, het is en blijft hard werken voor je lichaam. Leer naar je lichaam te luisteren en besteed extra aandacht aan je leefstijl. De voordelen hiervan zijn dat je meer energie hebt, sneller herstelt na de bevalling en de baby een gezonde plek heeft om te groeien. Ook verminder je de kans op zwangerschapsdiabetes door een gezonde leefstijl. 

Sporten tijdens de zwangerschap

- In het eerste trimester: je mag nog vrijwel alles doen. Pas eventueel je intensiteit van je training aan hoe je je die dag voelt. Persoonlijk raad ik het intensief trainen van je buik af. Je lichaam is gestart met verweken en je buikspieren trainen werkt niet mee aan dat doel.

- In het tweede trimester: Ben je een sporter waarbij het lichaam hoge impact te verduren heeft dan zul je de sport moeten minderen en uiteindelijk stoppen. Te veel stoot belasting werkt negatief op het zwangere lichaam. Je mag nog steeds wandelen, fietsen, zwemmen en fitnessen. Ben je niet zo een fanatiek sporter? Sluit dan aan bij  een groepje begeleidt zwangerschapsgym, pilates of yoga. In deze fase wordt het afgeraden de rechte buikspieren te trainen. Mijdt training waar je buik in de weg zit. Pas op met recht overeind komen vanuit een liggende positie, omdat je hiermee je recht buikspier zwaar belast. 

- In het derde trimester: Je mag sportief actief zijn, maar luister goed naar je lichaam. Maak je trainingen lichter door minder herhalingen, minder gewicht en rustige bewegingen. In deze fase wordt hardlopen afgeraden, maar je kunt het inwisselen voor wandelen of zwemmen. Maak tijd vrij om te rusten en je voor te bereiden op de laatste loodjes. 

Kortom de zwangerschap is negen maanden topsport met een prachtig einddoel. Wees niet bang om te sporten gezien de vele voordelen. Leer naar de tekenen van je lichaam te luisteren en neem op tijd rust. Ervaar je toch veel pijn met je alledaagse bezigheden? Maak dan een afspraak bij de fysiotherapeut, zodat je advies op maat krijgt en geholpen wordt beter te bewegen.

*Er zijn meer hormonen aanwezig tijdens de zwangerschap, maar ik benoem voor mijn verhaal de relevante hormonen.

----
Blog door Daphny Magendans, fysiotherapeut bij Back to Balance fysiotherapie
28 september 2019