3 Aannames over stress

Stress is een begrip waar we dagelijks mee te maken krijgen. De meesten mensen hebben een negatieve associatie bij het concept stress. Het gevoel van angst, gejaagdheid, stotteren, black-outs, hoofdpijn, misselijkheid, onzekerheid, snel emotioneel, zweethanden en geen focus. Dit zijn een aantal manieren hoe we als mensen reageren op stress. Veel gehoorde oplossingen zijn vaak stress verminderen, uit de weg gaan of onder controle krijgen. We kunnen niet ontkennen dat er een leven zonder stress bestaat. Toch heeft iedereen vragen over stress. Wat is stress? Waar is stress nuttig voor? En hoe heb ik zelf invloed op de negatieve gevolgen van stress? Deze vragen beantwoord ik in dit blog. 


STRESS IN HET KORT

Stress is het proces wat opgang komt als je in een uitdagende en inspannende situatie terechtkomt. Dit kan gebeuren tijdens sport, het houden van een presentatie, iets voor het eerst leren, examendruk, verliefdheid of je staat voor een belangrijke gebeurtenis in je leven zoals trouwen of een kindje krijgen. Het fenomeen stress helpt ons in al die situaties de uitdaging aan te gaan en je klaar te maken veel energie te gebruiken. 


In de hersenen wordt ons orthosympatische zenuwstelsel actief die hormonen vrijmaakt zodat jij de uitdaging aan kan: cortisol, noradrenaline, adrenaline en DHEA. Deze hormonen helpen je snel energie vrij te maken, ze reguleren verminderde doorbloeding naar organen en verhoogde doorbloeding naar spieren. Daarnaast gaan je darmen sneller werken en je hartslag frequentie neemt toe, verhoogde ademhaling frequentie en je zintuigen staan op scherp. Als de situatie over is neemt je parasympatische zenuwstelsel het weer over die de organen van het verteringsstelsel opgang brengt zodat je lichaam de tijd krijgt energievoorraden aan te vullen door voedsel optimaal te verteren. Ook je ademhaling wordt weer rustig en je bloeddruk wordt normaal. Op emotioneel gebied wordt je stabieler en genuanceerder. Met dit wetende licht ik hieronder drie veel gehoorde aannames uit.

AANNAME  1 STRESS MOET JE VERMIJDEN
Door de fysiologische reactie in ons lichaam worden we klaar gestoomd voor de situatie of activiteit die we meemaken. Het zorgt er dus voor dat we de situatie aankunnen. Energie wordt snel vrijgemaakt vanuit voedsel. De bloedsuikerspiegel stijgt en zorgt ervoor dat we zin krijgen in voedsel wat ons snel van energie voorziet. Ook worden we geholpen in het maken van de juiste keuzes, omdat we door bijvoorbeeld adrenaline onze hersenen delen effectiever gaan werken. Kortom stress is niet eng! Het ondervinden van stress is een hulpmiddel. Bij het vermijden van stress kunnen we minder goed schakelen en worden we minder veerkrachtiger in ons denkvermogen en kunnen we geen fysiek zware activiteit aan.

Het afgelopen jaar heb ik door de werkrestricties in de fysiotherapie zeven weken thuis in lockdown gezet. Ik kon bij het heropenen heel moeilijk multitasken, in eenvoudige taken was ik langzaam geworden en ik kon moeilijk belangrijke beslissingen maken. Zeven weken niet werken veroorzaakte in mijn hersenen dat ik minder efficiënt kon werken. Ik besefte dat ik door de afwezigheid van stress niet kon werken in dezelfde snelheid die ik van mezelf gewend was. Een mooi balans tussen werk en ontspanning helpt je dagelijks te presteren.

AANNAME 2 STRESS BLOKKEERT JE GROEI
Hoe we stress ervaren is ontzettend belangrijk voor ons persoonlijke groeigehalte. Uit studie* blijkt dat mensen ondanks langdurige stress met de juiste mindset stress juist als helpend ervaren. Daarnaast bijdraagt aan persoonlijke groei en weerbaarheid. Je zou je kunnen afvragen hoe denk ik over stress? Probeer ik het dagelijks te managen en te verminderen, omdat ik denk dat het slecht voor me is? Of denk je ik kan juist me leven aan zoals het is door stress? Hoe praat jouw omgeving over stress? Het blijkt dat mensen die stress als positief ervaren geen of nauwelijks negatieve gevolgen van stress ervaren. Hoe minder eng je stress vindt hoe minder of zelfs geen hoofdpijn, nekpijn, druk op de borst, duizeligheid ook wel stressgerelateerde klachten genoemd. 

Cortisol is een van de veel genoemde stresshormonen als we het over negatieve gevolgen van stress. Naast de aanmaak van cortisol wordt ook DHEA aangemaakt wordt door het lichaam. DHEA is de tegenhanger van cortisol. DHEA is een hormoon die de negatieve effecten van cortisol compenseert en je beschermt voor uitputting. Daarnaast helpt het je hersenen te leren van een ervaring die stress opleverde zodat je in het vervolg beter weet hoe je moet reageren. Kortom het ervaren van stress is positief en helpt ons persoonlijk te groeien. De neuroplasticiteit van ons brein neemt toe op het moment dat we stress als positief ervaren. Gedachtes dat ‘je het aan kan’ en dat je ‘iets nieuws gaat leren’ passen bij de juiste stress mindset.

AANNAME 3 STRESS IS NIET GOED VOOR JE GEZONDHEID
Stress helpt ons fysiek presteren bij sport en heeft direct voordelen voor onze gezondheid.  We zien ook dat positieve stress tijdens revalidatie bijdraagt aan een sneller herstel na operatie. Kortdurende stress boost ons immuunsysteem en verbeterd zelfvermogend herstel*. Toch zijn er veel mensen die door stress niet meer goed functioneren, het immuunsysteem heeft afzwakt, slaap verstoord en de fysieke en psycho-emotionele veranderingen ervaren. In deze gevallen gaat het om langdurige stress die de reserves van het lichaam uitput. De gevolgen hiervan zijn overspannenheid en uiteindelijk burn-out. Stress is bedoeld om je gezondheid te ondersteunen, maar je kunt jezelf hierdoor uitputten.

We weten dat kennis en onze ervaring met stress beïnvloeden hoe we stress ervaren.  Als het lichaam continue in meer energie moet voorzien kunnen klachten ontstaan, maar met de juiste kennis van leefstijl kun je op tijd ingrijpen. Neem eens een kijkje in ons blog over het immuunsysteem en slaap voor specifiek tips. Tijdens stressvolle periodes in je leven kun je in balans blijven door bewust te zijn van je vitaliteit en je draagvlak vergroten door veranderingen aan te brengen.

Daarnaast zijn er oorzaken van stress waarbij je de hulp van een psycholoog of een psychiater nodig hebt. Een open houding en nieuwsgierig zijn in alle gevallen de ingrediënten om te kunnen groeien op dit gebied.  Ik hoop dat ik je aan het denken heb gezet over dat wij invloed hebben 'hoe wij stress ervaren'. En dat stress geen negatieve rol in ons leven hoeft te spelen. 

--------------------------------------------------
Geschreven door Daphny Magendans 
Fysiotherapeute bij Back to Balance fysiotherapie

Bronnen:

*Rethinking stress: the role of mindsets in determining the stressresponse A.J. Crum; P. Salovey; S. Achor; J. Pers Soc Psychol 2013 Apr;104(4):716-33. doi: 10.1037/a0031201. Epub 2013 Feb 25
*Effects of stress on immune function: the good, the bad, and the beautiful F.S.Dabhar Immunology at standford university 58, pages 193–210(2014)